نورا جەعفەر
د سەردەمێ کەفن دا ئافرەتێ رولەکێ گرنگ هەبو د بوارێ سیاسیدا د چەند جهان دا وەکو شازادە و پاشایان حوکم کریە. لێ دسەردەمێ نافەراست دا رولێ ئافرەتێ د لایەنێ سیاسیدا کێمتر بویە.لێ هەر یا بەشدار بو د کاروبارێن کومەلگەهێ. بەلێ د سەردەمێ نوێ دا ب تایبەتی د «سەدەیێن بیستان» دا ئافرەتێ پێنگافەکا مەزن بۆ بدەستفەئینانا مافێن خۆ دبوارێ سیاسیدا هافێشتیە.
ئافرەت د بوارێ سیاسیدا چەندین مافان بخوفە دگریت ژ وان مافانژی« مافێ دەنگدانێ ، مافێ بەشداری کرنێ ، مافێ نوێنەراتیێ » .
مافێ دەنگدانێ ئێکە ژ بنەرەتێن مافێن ئافرەتێ د لایەنێ سیاسیدا کۆ ئەف مافە بەرهەمێ خەباتەکا درێژخایەن بو . هەروەسا مافێ بەژداری کرنێ یێ هەی د هەمی ئاستێن سیاسیدا. هەر ژ هەلبژاردنێ هەتا کو پوستێن بالاژی . و مافێ نوێنەراتیێ ئافرەتێ مافێ نوێنەراتیێ د هەمی ئاستێن دەستهەلاتێ دا هەیە . هەر ژ پەرلەمانی هەتا کو دەستهەلاتا بجهئینانێ ژی .
چەندین رێك و ئامرازێن جیاواز یێن هەین کۆ ئافرەت دشێت ب وان رێکا و ئامرازان بەشداربیت د جیهانا سیاسیدا ژ واناژی بو نمونە « تورێن کومەلایەتی ، رێبەرایەتی ، پەروەردە » .
کۆ ئافرەت دشێت ب رێکا تورێن کومەلایەتی ئەو هێزا کومەلایەتی بکاربینیت بۆ بەرەف پێشفەبرنا ئارمانجێن خۆ یێن سیاسی و هەر وەسا ئافرەت دشێت بۆ پەروەردە کرنا نەوەیەکێ نوێ ( جیلەکێ نوێ ) کۆ رولەکێ گرنگ یێ هەی د بەرزکرنا ئاستێ هوشیاریا سیاسی د کومەلگەهێ دا .
لێ ئافرەت د بەشداری کرنا وێ د لایەنێ سیاسیدا رویبری چەندین ئاستەنگان دبیت ژ واناژی « جیاوازیا رەگەزی ، نەبونا پشتگیریێ ، و چەندین ئاستەنگێن دیتر » .
جیوازیا رەگەزی ئێك ژ وان ئاستەنگانە کۆ ئافرەت د بەشداریا وێ یا سیاسیدا رویبری دبیتێ.کۆ ب دیتنا وان کارێ سیاسی یانژی بەشداریا سیاسی ئافرەت تێدا نەیا ( قبول ) کریە و چ گرنگی ب بوچون و مافێن وێ یێن سیاسی ناهێتە دان. هەتاکو بەری چەندین سالانژی کۆ چەندین دەولەت هەبوینە مافێن ئافرەتێ یێن سیاسی ل وی وەلاتی د پێشێلکری بوینە ژ واناژی بو نمونە دەولەتا سعودیە ( المملکة العربیة السعودیة ) کۆ هەتا سالا ( ٢٠١٥ ) ژی مافێ هەلبژاردنێ بۆ ئافرەتێ یێ قەدەغە کری بو ل فی وەلاتی.
هەروەسا ئێك ژ ئاستەنگێن دیتر نەبونا پشتگیریێ یە بۆ ئافرەتێ د بەشداریا وێ یا سیاسیدا . کۆ نەبونا لایەنێ پشتگیریا ( دارای و کەسی ) ب تایبەتی ددەمێ هەلبژاردنان دا. کۆ ئەفەژی ئێك ژ ئاستەنگانە بەرامبەر بەشداریا ئافرەتێ د بوارێ سیاسیدا .
بۆ چارەسەرکرنا فان ئاریشان پێدفیە چەندین یاسا بهێنە دانان بەرامبەر مافێن ئافرەتان و بەشداریا وان د جیهانا سیاسیدا و رێگیری کرن ژ وان ئاستەنگێن دکەفنە د رێکا واندا و هەروەسا پێشێل نەکرنا مافێن وان یێن سیاسی.
ب بوچونا من بەشداریا ئافرەتێ ل گورەپانا سیاسیدا زۆر یا گرنگە بۆ دروست کرنا کومەلگەهەکێ یانژی جفاکەکێ دادپەروەر تر و پێشکەفتی تر .
و ل دوماهیێ دبێژم کۆ ئافرەت دوهی یا هەبوی ، و ئەفرو دجەنگیت ، و سوباهی دێ بسەرکەفیت .