نورا جەعفەر
پەڕلەمان د بنەڕەت دا پەیفەکا فرەنسی یە (parlement)(paβlema) کۆ ژ پەیفا {parler} (paβle) هاتیە.
پەڕلەمان یان ئەنجۆمەنێ نوێنەران ب زمانێ دەرب ب ( السوڵتان) یان(پابل) (پارلەر)دهێتە نافکرن.
پەڕلەمان ل وەڵاتێن خۆدان دەستور دهێتە دانان. هەڕ وەڵاتەك ب شێوازەکێ جیاواز پەڕلەمانی ناڤ دکەت.بۆ نمونە ل وەڵاتێ (مصر)ێ ب (مجلس الشعب) دهێتە ناڤکڕن.ل وەڵاتێ [ امریکا ] ب (congress){کۆنگرێس} دهێتە ناڤکڕن. ل وەڵاتێ فرنسا ب [الجمعیة الوطنیة] دهێتە ناڤکڕن. ل وەڵاتێ عیراقێ ب (الصلطة التشریعیة) دهێتە ناڤکڕن.و ل هەڕێما کوردستانێ ب دەستهەلاتا یاسا دانانێ دهێتە ناڤکڕن.
پەڕلەمان بەشەکە ژ حکومەتێ و بەرپرسە د دانانا سیاسەتا گشتی و دانانا یاسایان و دانا شەرعیەتێ بۆ حکۆمەتێ د سیستەمێ دیموکراسیدا ب رێکا نوێنەرێن هاتینە هەلبژاردن.
دهەمان دەمدا پەڕلەمان پێکدهێت ژ چەندین پارت یانکو (حزب)ێن جودا کۆ خودان بوچونێن جۆدانە. هەر پارتەك پێکدهێت ژ چەندین ئەندامان کۆ ئەڤ ئەندامە دهێنە هەلبژاردن ژ لایێ ئەندامێن جڤاکی [الشعب]فە.
کوردستان وەك وەڵاتەکێ خۆدان دەستور وەڵاتەکێ دیموکراسی خۆدان پەڕلەمانە. دهەمان دەم دا دنافا پەڕلەمانی خۆدان چەندین پارتێن ژێك جودانە. ل دیف دەستوری هەر چوار سالان جارەکێ هەلبژاردن دهێنە ئەنجامدان ب شێوازەکێ دیمۆکراسیانە.
ل هەرێما کوردستانێ هەتا نها پێنج خولێن پەرلەمانێ کوردستانێ هاتینە ئەنجامدان. خۆلا یەکەم ل ساڵا [١٩٩٢]. خۆلا دووەم ل ساڵا [٢٠٠٥]. خۆلا سێیەم ل ساڵا [٢٠٠٩]. خۆلا چوارەم ل ساڵا[٢٠١٣]. خۆلا پێنجەم ل ساڵا [٢٠١٨]. دنهاژیدا خۆلا شەشەم کۆ ل ساڵا [٢٠٢٤] هاتە ئەنجامدان.
ب بۆچونا من خۆلا شەشێ یا هەلبژاردنێن پەڕلەمانێ کوردستانێ ب شێوازەکێ نە دادپەروەرانە هاتە ب رێفەبرن.
خوڵا شەشێ یا پەڕلەمانێ کوردستانێ خۆلەکا (( کڕیاری))یە ئاکۆ یا هەتیە کرین ژلایێ بەربژێران ڤە و ئارمانج ژێ ئەوە داکۆ بگەهنە پۆستێ پەڕلەمانی و ببنە ئەندام ببنە خۆدان کورسیەك ژ کورسیێن پەڕلەمانی ب شێوازەکێ نە دادپەروەرانە کو نە لسەر بنەمایێ شیان و زیرەکی و پسبوریێ دهێنە هەلبژارتن .
گەلەك ژ بەربژێرێن خۆلا شەشەم یا پەڕلەمانێ کوردستانێ لایەنێ ئابوری وەك پیڤەڕ بکارئینایە بەڕامبەر دەنگدەران و کومەلگەهێ کوردی. کۆ ئەڤ چەندە ژی دبیتە ئەگەرێ ژ دەست دان یانژی نەمانا ئازادیا تاکی د جفاکیدا کو دەنگ ب پارە بهێتەکرین رەنگە ئەوێ دەنگێ خو ددەیێ نە د ئاستێ پێتڤی دابیت.
ددەمێ پڕوسا هەلبژاردنان تاك یێ ئازادە بۆ لایەنگیری کرنا یان هەلبژاردنا هەر لایەنەکێ و هەر کەسەکێ کۆ هاتیە بەربژێر کڕن. بکارئینانا رێکێن نە دوروست بۆ چونا دناف پەڕلەمانی بکارئینایە ژوان ئەفە دبیتە ئەگەرێ نەمان یان ژ دەست دانا ئازادیا تەکە کەسی.ژبەرکۆ دەنگدەر نەچار دبیت بەرامبەر وی داهاتێ بۆ هاتیە پێشنیاڕ کرن دەنگێ خۆ بدەت د هەمان دەمدا ئازادیا خۆ ئاراستەی وی بەربژێری بکەت یێ کۆ ئەڤ بۆچونە یان ئەڤ رێکە ئینایە د ئارادا.
ب دیتنا من بکارئینانا ڤان جورە رێکان نەك ب تنێ ئازادیا تاکی دهێتە ژنافبرن بەلکۆ دبیتە ئەگەرێ دوروست بونا جورە کویلایەتیەکێ ب کرین و ڤروشتنا دەنگی.
ل دوماهیێ ئاماژێ ب وێ چەندێ ددەم کۆ رێك ل دیاردەیێن بفی شێوەی بهێتە گرتن داکۆ نەبیتە ئەگەرێ نە دادپەروەریێ دنافبەرا بەربژێران و نەبیتە ئەگەرێ تێکدان و ژناڤ بڕنا هزر و بیرێن تاکە کەسی بەرامبەر ماڤ و ئازادیان و هەروەها ئەڤ ئێکە ژی دویرە ژ تیتالێن کوردی و هەڤدەم دڤێت کەسێن خودان سەربوور و خودان شیان و پسبووری بچنە دناڤ پەرلەمانی دا و ئەو یاسایێن کارلسەر دکەن و دهێنە دەرئێخستن د بەرژەوەندی یا گشتی یا تاکێن کوردستانی دبیت.