ل ٢٧ـی ئەیارا ١٩٦٩ بڕیارا پارێزگەهـبوونا دهۆکێ هاتە دان و ئەڤڕۆ ٥٥ سال بسەر وێ بڕیارێ دا دەربازبوون و نها دهۆک ئێکە ژ چار پارێزگەهێن هەرێما کوردستانێ.
پارێزگەها دهۆکێ کو ب باژێڕێ پێکڤە ژیانێ دهێتە ناسکرن، دکەڤیتە بەرفرەهییا ناڤبەرا چیایێ شندۆخا ل باشووری و چیایێ سپی ل باکووری و چیایێ مام سین ل رۆژهەلات. دهۆک هەڤسنوورە دگەل رۆژئاڤا و باکوورێ کوردستانێ، و هژمارا ئاکنجیێت وێ پارێزگەهێ ب نێزیکی ئێک ملیۆن و 500 هزار کەسان دهێتە هژمارتن.
د پارێزگەها دهۆکێ دا، کورد، کلدان، ئاشووری، ئەرمەنی هەنە . هەروەسا ئاکنجیێت وێ پارێزگەهێ دیفکەفتیێن ئایینێن ئیسلام، مەسیحی، ئێزیدی نە، ژبەر هندێ ب باژێڕێ پێکڤە ژیانێ دهێتە نیاسین.
پارێزگەها دهۆکێ، خودانا ژێرخانەکا مەزن یا سامانێن سروشتییە و هەروەسا چەندین جهێن گەشتیاری یێن دلڤەکەر هەنە کو هەر سال ب سەدان هزار گەشتیار سەرەدانا جهێن گەشتیاریێن وێ پارێزگەهێ دکەن. لێ زێدەباری وێ چەندێ لدیڤ داتایێن دەستەیا ئامارێن هەرێمێ، دهۆک ژ سالا ٢٠٠٧ تا نها هەژارترین پارێزگەها هەرێمێ یەو ڕێژەیا بێ کاریێ ژی لڤێ پارێزگەهێ زێدەتری ٢٤٪ـێ یە.
پارێزگەها دهۆکێ ژ شەش قەزایان پێکدهێت و هەر قەزایەک ژ چەند ناحیان پێکدهێت:
قەزایا دهۆک – ناحیە (مانگێش، زاویتە)
قەزایا ئاکرێ _ ناحیە (بجیل، دینارتە، گردەسێن)
قەزایا سێمێل _ ناحیە (فایدە، باتێل)
قەزایا ئامێدی _ ناحیە (دێرەلوک، سەرسنگ، چەمانکێ، بامەرنێ، کانی ماسێ)
قەزایا شێخان _ ناحیە (ئەتروش، قەسرۆک، زیلکان، باعەدرێ)
قەزایا بەردەڕەش – ناحیە (دارەتوو، ڕوڤیا، کەلەک)
ژ سالا ١٩٦٩ تا نها ١٤ کەس وەکو پارێزگارێ پارێزگەها دهۆکێ هاتینە دەستنیشانکرن:
عەگید سەدیق سەعدوڵڵا (١٩٦٩-١٩٧٠)
محەمەد رەسول گۆیی (١٩٧٠)
هاشم حەسەن (١٩٧٠-١٩٧٣)
سعد حبیب (١٩٧٤)
محەمەد عەلی ئەمین گۆران (١٩٧٤-١٩٧٦)
یەحیا محەمەد رەشید جاف (١٩٧٦-١٩٧٩)
نامق رەقیب سۆرجی (١٩٧٩-١٩٨٨)
محەمەد پیرۆز رۆستەم (١٩٨٨-١٩٩١)
عەبدولوەهاب ئەتروشی (١٩٩١)
عەبدولعەزیز تەیب(١٩٩٢-١٩٩٩)
نێچیرڤان ئەحمەد (١٩٩٩-١٩٩٥)
تەمەر رەمەزان (٢٠٠٥-٢٠١٤)
فەرهاد ئەمین ئەترووشی (٢٠١٤ – ٢٠٢٠)
دکتۆر عەلی تەتەر (٢٠٢٠_ تا نها بەردەوامە ژ پۆستێ پارێزگارێ پارێزگەها دهۆکێ)