غیاس خالد زێبارى
بۆ هه‌ر وه‌ڵاته‌كى سه‌رمێریا گشتى گرنگیێن خوه یێن تایبه‌ت هه‌نه، چونكى لدووڤ وێ سه‌رژمێریێ حوكمه‌ت و سازیێن پلان دانانێ پلانێن ئابوورى و خزمه‌تگوزارى و چاندنێ و ئاڤه‌دانیێ دادرێژن و زانیاریێن درۆست ل دوور چاوانیا ده‌ست نیشانكرنا پێتڤى و كێماسیا دگه‌هنه ده‌ستهه‌لاتێ، ل ئیراقێ و كوردستانێ ژى چه‌ندین سالا سه‌رژمێریا گشتى نه‌هاتیه كرن و هه‌تا نهۆ ئه‌و پلانێن د ڤان بوواران دا هاتیه دانان، پلانێن ته‌خمینى بوونه، له‌وما یا گرنگ و پێتڤى یه خه‌لكێ كوردستانێ و ئیراقێ پشكداریه‌كا باش د ڤێ سه‌رژمێریێ دا هه‌بیت و زانیاریێن بگه‌هیننه كارمه‌ندێن وان ( بژمێرا ) ژبلى ڤێ چه‌ندێ ئه‌ڤ سه‌رژمێریه بۆ خه‌لكێ كوردستانێ دێ بیته ئه‌گه‌رێ چاره‌سه‌ركرنا زۆر پرسێن هه‌لاویستى دناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و ئیراقێ ژ وانا زانیا ژمارا درۆست یا ئاكنجیا بۆ ده‌ست نیشانكرنا پشكا هه‌رێما كوردستانێ ل بۆچێ گشتى، بابه‌تێ مه زێده‌تر لسه‌ر ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یه یێن ده‌رڤه‌ى ئیدارا هه‌رێما كوردستانێ یێن ماددێ 140 یێ ده‌ستوورێ ئیراقێ مینا كه‌ركووك و ده‌وروبه‌رێن مووسل و شنگار و خانه‌قین، كو چه‌ندین ساڵه هاتینه فه‌رامووشكرن و حكومه‌تێن ئێك لدووف ئێكێن ئیراقێ خه‌مساریێ تێدا دكه‌ن و به‌رده‌وام هه‌ول دده‌ن ژمارا كوردان ل وان ده‌ڤه‌را كێم بكه‌ن و كار گه‌هشتیه بكارئینانا هێزێ بۆ ده‌ركرنا جوتكارێن كورد لسه‌ر ئه‌ردێ وان، ب گشتى هه‌ولێن ب ئه‌ره‌بكرنا وان ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یا به‌رده‌وامه، ب تایبه‌ت پشتى 16 ێ ئكتۆبه‌را سالا 2017 ، هه‌تا رادده‌یه‌كێ زۆر ژى شیانه پلانێن خوه یێن ب ئه‌ره‌بكرنێ بجهئینانه و رۆژ بۆ رۆژێ ژمارا كوردا كێمتر دبیت و یا ئه‌ره‌با زێده‌تر دبیت، به‌رده‌وامیا ڤێ چه‌ندێ هه‌تا چه‌ند ساڵێن دیتر كورد ل وان ده‌ڤه‌را دێ بنه كه‌مینه و دێ كوردستانیبوونا خوه ژ ده‌ست ده‌ن.
ئه‌ڤ سه‌رژمێریه ده‌رفه‌ته‌كا زێڕینه بۆ خه‌لكێ وان ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یێن ده‌رڤه‌ى ئیدارا هه‌رێَما كوردستانێ ب تایبه‌ت كه‌ركووك و شنگار و خانه‌قین و ...هتد ڤه‌گه‌رێنه‌ڤه سه‌ر جهــ و مالێن خوه و ل وێرێ دناڤ پرۆستا سه‌رژمێریێ دا بهێتنه تۆماركرن، چونكى ده‌وله‌تا ئیراقێ جهێ باوه‌ریێ نیه و د بیت ل داهاتى ل جهێ سه‌رژمێریا سالا 1957 ئه‌ڤێ سه‌رژمێریێ ب كاربینیت بۆ ئیكلاكرنا پرسا وان ده‌ڤه‌را، له‌وما پشكداریا كوردستانیێن وان ده‌ڤه‌را لڤێ سه‌رژمێریێ پشكداریه ل پاراستنا كوردستانیا كه‌ركووكێ و ده‌ڤه‌رێن سنوورێ ماددێ 140 ب تایبه‌ت .
زێده‌بوونا ژمارا كوردان ل وان ده‌ڤه‌را د ناڤ ڤێ سه‌رژمێریێ به‌ڵگه‌هه‌كا فه‌رمى و قانوونى یه كو حوكومه‌تا ئیراقێ نه‌چار بكه‌ت دان ب ئه‌نجامێن وێ و كوردستانبوونا وان ده‌ڤه‌را بكه‌ت و دێ بیته رێكخۆشكه‌ره‌ك بۆ بجهئینانا ماددێ سه‌د و چل یێ ده‌ستوورى و گرنگیپێدانه‌كا باشتر بۆ ڤه‌ژاندنا وان ده‌ڤه‌را ژ هه‌مى لایان ڤه، ژلایه‌كێ دیتر دێ بیته به‌ڵگه‌هه‌كا فه‌رمى ژ لایێ سازیێن نیڤده‌وله‌تى مینا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى و رێكخراوێن نیڤده‌وله‌تى، له‌وما پشكداریا كوردان زۆرا گرنگ و فه‌ره و ئه‌ركه‌كێ نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى ، به‌رۆڤاژى مه‌ترسیه‌كا زۆر لسه‌ر وان ده‌ڤه‌را هه‌یه و دبیت ب ئێكجارى كوردستانیبوونا خوه ژ ده‌ست بده‌ن.
بۆ هه‌ر وه‌ڵاته‌كى سه‌رمێریا گشتى گرنگیێن خوه یێن تایبه‌ت هه‌نه، چونكى لدووڤ وێ سه‌رژمێریێ حوكمه‌ت و سازیێن پلان دانانێ پلانێن ئابوورى و خزمه‌تگوزارى و چاندنێ و ئاڤه‌دانیێ دادرێژن و زانیاریێن درۆست ل دوور چاوانیا ده‌ست نیشانكرنا پێتڤى و كێماسیا دگه‌هنه ده‌ستهه‌لاتێ، ل ئیراقێ و كوردستانێ ژى چه‌ندین سالا سه‌رژمێریا گشتى نه‌هاتیه كرن و هه‌تا نهۆ ئه‌و پلانێن د ڤان بوواران دا هاتیه دانان، پلانێن ته‌خمینى بوونه، له‌وما یا گرنگ و پێتڤى یه خه‌لكێ كوردستانێ و ئیراقێ پشكداریه‌كا باش د ڤێ سه‌رژمێریێ دا هه‌بیت و زانیاریێن بگه‌هیننه كارمه‌ندێن وان ( بژمێرا ) ژبلى ڤێ چه‌ندێ ئه‌ڤ سه‌رژمێریه بۆ خه‌لكێ كوردستانێ دێ بیته ئه‌گه‌رێ چاره‌سه‌ركرنا زۆر پرسێن هه‌لاویستى دناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و ئیراقێ ژ وانا زانیا ژمارا درۆست یا ئاكنجیا بۆ ده‌ست نیشانكرنا پشكا هه‌رێما كوردستانێ ل بۆچێ گشتى، بابه‌تێ مه زێده‌تر لسه‌ر ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یه یێن ده‌رڤه‌ى ئیدارا هه‌رێما كوردستانێ یێن ماددێ 140 یێ ده‌ستوورێ ئیراقێ مینا كه‌ركووك و ده‌وروبه‌رێن مووسل و شنگار و خانه‌قین، كو چه‌ندین ساڵه هاتینه فه‌رامووشكرن و حكومه‌تێن ئێك لدووف ئێكێن ئیراقێ خه‌مساریێ تێدا دكه‌ن و به‌رده‌وام هه‌ول دده‌ن ژمارا كوردان ل وان ده‌ڤه‌را كێم بكه‌ن و كار گه‌هشتیه بكارئینانا هێزێ بۆ ده‌ركرنا جوتكارێن كورد لسه‌ر ئه‌ردێ وان، ب گشتى هه‌ولێن ب ئه‌ره‌بكرنا وان ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یا به‌رده‌وامه، ب تایبه‌ت پشتى 16 ێ ئكتۆبه‌را سالا 2017 ، هه‌تا رادده‌یه‌كێ زۆر ژى شیانه پلانێن خوه یێن ب ئه‌ره‌بكرنێ بجهئینانه و رۆژ بۆ رۆژێ ژمارا كوردا كێمتر دبیت و یا ئه‌ره‌با زێده‌تر دبیت، به‌رده‌وامیا ڤێ چه‌ندێ هه‌تا چه‌ند ساڵێن دیتر كورد ل وان ده‌ڤه‌را دێ بنه كه‌مینه و دێ كوردستانیبوونا خوه ژ ده‌ست ده‌ن.
ئه‌ڤ سه‌رژمێریه ده‌رفه‌ته‌كا زێڕینه بۆ خه‌لكێ وان ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یێن ده‌رڤه‌ى ئیدارا هه‌رێَما كوردستانێ ب تایبه‌ت كه‌ركووك و شنگار و خانه‌قین و ...هتد ڤه‌گه‌رێنه‌ڤه سه‌ر جهــ و مالێن خوه و ل وێرێ دناڤ پرۆستا سه‌رژمێریێ دا بهێتنه تۆماركرن، چونكى ده‌وله‌تا ئیراقێ جهێ باوه‌ریێ نیه و د بیت ل داهاتى ل جهێ سه‌رژمێریا سالا 1957 ئه‌ڤێ سه‌رژمێریێ ب كاربینیت بۆ ئیكلاكرنا پرسا وان ده‌ڤه‌را، له‌وما پشكداریا كوردستانیێن وان ده‌ڤه‌را لڤێ سه‌رژمێریێ پشكداریه ل پاراستنا كوردستانیا كه‌ركووكێ و ده‌ڤه‌رێن سنوورێ ماددێ 140 ب تایبه‌ت .
زێده‌بوونا ژمارا كوردان ل وان ده‌ڤه‌را د ناڤ ڤێ سه‌رژمێریێ به‌ڵگه‌هه‌كا فه‌رمى و قانوونى یه كو حوكومه‌تا ئیراقێ نه‌چار بكه‌ت دان ب ئه‌نجامێن وێ و كوردستانبوونا وان ده‌ڤه‌را بكه‌ت و دێ بیته رێكخۆشكه‌ره‌ك بۆ بجهئینانا ماددێ سه‌د و چل یێ ده‌ستوورى و گرنگیپێدانه‌كا باشتر بۆ ڤه‌ژاندنا وان ده‌ڤه‌را ژ هه‌مى لایان ڤه، ژلایه‌كێ دیتر دێ بیته به‌ڵگه‌هه‌كا فه‌رمى ژ لایێ سازیێن نیڤده‌وله‌تى مینا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى و رێكخراوێن نیڤده‌وله‌تى، له‌وما پشكداریا كوردان زۆرا گرنگ و فه‌ره و ئه‌ركه‌كێ نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى ، به‌رۆڤاژى مه‌ترسیه‌كا زۆر لسه‌ر وان ده‌ڤه‌را هه‌یه و دبیت ب ئێكجارى كوردستانیبوونا خوه ژ ده‌ست بده‌ن.