ساخله‌میا جیهانى راگه‌هاند، نه‌خۆشییا قه‌له‌ویێ ل ده‌ف زاڕۆكان گه‌له‌ك زێده بوویه و هۆشدارى دانه دایك و بابان كو ئه‌و نه‌خۆشییه دبیته ئه‌گه‌رێ گه‌له‌ك نه‌خۆشیێن دى یێن مه‌ترسیدار.
ل گۆڕه‌یى ساخله‌میا جیهانى، ل سالا 1990ێ بتنێ 31 ملیۆن زاڕۆیێن قه‌له‌و ل جیهانێ هه‌بوون، به‌لێ ل سالا 2022ێ 162 ملیۆن ده‌ربازكرینه و چه‌ند دهێت رێژه‌یا قه‌له‌ویێ د ناڤا زاڕۆیان دا زێده دبیت.
هۆشدارى دانه دایك و بابان كو ئه‌و نه‌خۆشییه د بیته ئه‌گه‌رێ نه‌خۆشیێن شه‌كرێ، بلندبوونا فشارا خینێ، بلندبوونا كۆلسترۆلى و كێشه‌یێن ده‌روونى.